De vergeten oorlog in Koekelberg

Een tentoonstellingsruimte, een restaurant, een theaterzaal. De Basiliek van Koekelberg is zo veel meer dan een ordinaire gebedsruimte. Hoog boven de hoofden van de gelovigen, in het dak van het enorme gebouw, is er zelfs een speleologieclub gevestigd. En de basiliek heeft nog meer verrassingen in petto, want in een van de kapellen kan je een verborgen verwijzing terugvinden naar een vergeten oorlog.

De Basiliek torent hoog boven Brussel uit

De Basiliek, voluit de Nationale Basiliek van het Heilig Hart, is een gigantisch gebouw. Met een middenschip van 164 meter en een dwarsbeuk van 107 meter is het qua oppervlakte de op vier na grootste kerk ter wereld. Het was koning Leopold II die in 1905 de eerste steen neerlegde van het monumentale bouwwerk ter ere van de 75e onafhankelijkheidsverjaardag van België. Leopold had zijn jaloerse oog laten vallen op de Basilique du Sacré-Cœur in de wijk Montmartre te Parijs en hij wilde in zijn eigen hoofdstad een kerk die minstens even indrukwekkend was.

De bouwwerken liepen niet helemaal van een leien dakje. Zo zorgden de dood van de koning, het uitbreken van Wereldoorlog I en de daaropvolgende financiële problemen dat de werken jarenlang stillagen. Na bijna vijf decennia bouwen, werd de kerk uiteindelijk in 1951 plechtig ingewijd. Het oorspronkelijke neogotische ontwerp moest door de jaren heen plaats ruimen voor een moderner art-decodesign. Daardoor is de Basiliek van Koekelberg het grootste kerkgebouw in art-decostijl ter wereld.

In de dwarsbeuk van de Basiliek zijn verschillende nissen die oorspronkelijk dienstdeden als kapel.

Constructie van de Basiliek

Korea in Koekelberg?

Tegenwoordig zijn enkele kapellen in het zuidelijke deel van de zijbeuk omgebouwd tot informatiecentrum en kantoorruimte. Zo stond tot voor kort het bureau van de directeur van radio Spes, een radiostation dat tussen 1987 en 2017 uitzendingen verzorgde vanuit de kelder van de Basiliek, in zo’n verbouwde kapel. Bijzonder aan deze kapel zijn de negen opvallende glasramen. Op de vier linkse vensters kan je de silhouetten van patrouillerende soldaten herkennen. Op de vier rechtse ramen worden Aziatische boeren op hun velden weergegeven. En op het centrale glasraam staat de kaart van Korea afgebeeld met daarboven een vredesduif. Wat doet een reeks glasramen over Korea in hemelsnaam in een Brusselse kerk?

De drie centrale glasramen in de kapel (bron: Publiek Geheim)

Een verdeeld land

Wel, voor het antwoord moeten we een dikke zeventig jaar teruggaan in de geschiedenis. Na de overgave van Japan in de Tweede Wereldoorlog werd het Koreaanse schiereiland, dat sinds 1910 tot Japan behoorde, in twee verdeeld. De Amerikanen stationeerden hun troepen in het zuidelijke deel van het eiland en de Russen controleerden het noorden. Door deze bezetting ontwikkelden beide Korea’s zich volgens een totaal verschillende ideologie, namelijk het communisme in het noorden en het kapitalisme in het zuiden.

Al snel konden de twee landen, die ooit een geheel vormden, elkaar niet meer uitstaan. Slechts een jaar nadat de laatste buitenlandse bezettingstroepen het schiereiland hadden verlaten, viel Noord-Korea zijn zuidelijke buur binnen in 1950 waarna ze in sneltreinvaart het grootste deel van het schiereiland veroverde. Vrijwel meteen kwamen de Verenigde Naties Zuid-Korea te hulp en werd er een leger van onder meer Amerikanen, Fransen en Canadezen op de been gebracht. Ook België moest als lid van de VN haar militaire duit in het zakje doen. Maar volgens de grondwet mochten er geen Belgische dienstplichtigen naar een ver strijdtoneel gestuurd worden. Daarom werden Belgen opgeroepen om zich vrijwillig aan te melden om in Korea, dat voor velen volledig onbekend was, te gaan vechten. Op die manier zijn 3498 Belgische soldaten verzeild geraakt in een internationaal conflict aan de andere kant van de aardbol.

Belgische Koreaveteranen tijdens een huldigingsplechtigheid in Seoul, Zuid-Korea twee jaar geleden (bron: Het Belang Van Limburg)

Vergeten Oorlog

De Koreaoorlog wordt vaak de ‘Vergeten Oorlog’ genoemd omdat ze in de schaduw ligt van de veel bekendere Tweede Wereldoorlog en de Vietnamoorlog. Toch wordt er in sommige schattingen gesteld dat er in Korea tussen 1950 en 1953 elf miljoen doden zijn gevallen. Daaronder zijn 106 Belgische slachtoffers te betreuren. Net om deze opofferingen te herdenken en te vereeuwigen heeft de Vereniging voor Koreaveteranen in 1998 de bijzondere glasramen besteld die nu deel uitmaken van de Basiliek van Koekelberg. Zo zal de Vergeten Oorlog nooit echt volledig vergeten worden.

Voor meer info, bekijk deze aflevering van Publiek Geheim met Sven Speybrouck.